İSMEP DERGİ
İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (İSMEP)’nin direktörü olarak bu yayını sizlerle paylaşmak benim için bir övünç kaynağı. Ülkemizde uygulanan ilk risk azaltma projesi olan İSMEP, bugün afet oluşmadan önlem alma yaklaşımının sadece ülkemizde değil, dünya üzerinde de en başarılı örneklerinden biri. Umuyorum ki bu çalışma, İstanbul depreminin risklerini azaltmak amacıyla uygulanan projemizin çıktılarını ve hedeflerini sizlere bir nebze de olsa aktarır.
Projemiz, detaylarını ilerleyen sayfalarda okuyacağınız acil durum hazırlık kapasitesinin artırılması, öncelikli kamu binaları için sismik riskin azaltılması ve imar ve yapı mevzuatının uygulanması temel bileşenlerinden oluşuyor.
İstanbul halkına “Güvenli Şehir Güveli Yaşam” sloganı ile ulaştırdığımız projemizde bugüne kadar yaklaşık 800 bin kişiye eğitimler yoluyla ulaşılırken 200 bin İstanbullu ise ‘Güvenli Yaşam Eğitimleri’yle gönüllü oldu. 6 milyona yakın eğitim ve bilgilendirme materyali halkımızla paylaşıldı.
2014 yılı itibarı ile 851 okul binasını güçlendirmek veya yıkıp yeniden inşa etmek suretiyle 1.5 milyonu aşan öğrencinin daha güvenli binalarda öğrenim görmesini sağladık.
İstanbul’u kişi ve kurumlar düzeyinde afetlere dirençli bir şehir yapmayı hedefleyen projemizde ulaşılan sonuçlar bunlarla sınırlı değil. 2006 Şubat ayında başladığımız çalışmalarımızda çok önemli mesafeler katettik.
Tüm bileşenlerimiz altında sürdürdüğümüz çalışmalarımızı, modern afet yönetimi ilkeleri doğrultusunda, uluslararası gelişmeleri de yakından takip ederek, tüm paydaşların ve kaynakların etkin katılımının sağlandığı bütünleşik bir yapıda ele alıyor ve toplum tabanlı bir yaklaşıma sahip olacak şekilde geliştiriyoruz.
Projemizin geri planında pek çok kişinin, kurum ve kuruluşun, değerli paydaşlarımızın emeği ve desteği var. Geleceğini güçlendirdiğimiz İstanbul için duyduğumuz heyecanı bizlerle paylaşan herkese teşekkür ediyorum.
Saygılarımla,
Kazım Gökhan Elgin
İPKB Direktörü
Dünyanın en büyük zarar azaltma projelerinden biri olan İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi’nin anlatıldığı İSMEP Dergi’yi indirerek projeyi daha yakından tanıyın.
Yerel Afet Gönüllüleri İçin Afete Hazırlık
Yaygın olarak bilindiği gibi afetlerin ilk dakikalarında herkes kendi başınadır. Afet zararlarından bireyi sadece kendi bilgisi ve hazırlığı koruyacaktır. Dünyanın hiçbir ülkesinde sağlık, itfaiye, arama – kurtarma ekipleri tüm bireylere aynı anda ve anında ulaşması mümkün değildir. Bu nedenle her bireyin “Afet Sonrası Altın Saatler” olarak adlandırılan “İlk 72 Saat”e hazır olması büyük önem taşımaktadır.
Afet yönetiminin önemli bir aşaması olan müdahale aşaması, afet durumunu ve ortaya çıkan gereksinimleri hızla tespit etme, çok yönlü iletişim kurabilme, yeterli sayıda doğru gereci ve eğitimli kadroları afet yerine hızla ulaştırma, acil sağlık hizmetleri ve gönüllü ekiplerin çalışmalarını kapsar. Afetler gibi olağandışı durumların müdahale aşamasında, uzman arama – kurtarma ekipleri müdahale edene kadar yaralıların bir çoğu aile üyeleri, komşular ve söz konusu mahalle sakinleri tarafından kurtarılmaktadır. Can ve mal kayıplarının yaşandığı, toplumsal yaşamın derinden etkilendiği bu durumlarda sadece insanı duygularla topluma yardım etmek yetmeyecektir. Hatta bilinçsizce yapılan müdahaleler can kurtarmak yerine belki de can kayıplarına veya sakatlıklara yol açabilecektir. Bu nedenle herkesin, kendi yaşadığı bölgede bir afet meydana gelmesi halinde, uzman ekipler gelinceye dek afet sonrası müdahale edebilmeleri için temel bilgi, beceri ve araçlarla donatılmış gönüllülerden oluşan “Afet Müdahale Ekipleri” oluşturmaları önemlidir.
Bu kitap; afet riskleri ve bu risklere karşı alınabilecek önlemler konusunda bilgilendirilerek afetlere duyarlılığı ve bilinç düzeyi artırılmış, gerekli eğitim ve ekipmanlarla donatılarak afet sonrasında uzman ekipler gelene kadar ilk saatlerde müdahale için imkan ve kabiliyeti güçlendirilmiş bireylerden oluşan organize gruplar olan Yerel Afet Gönüllüleri’nin (YAG), eğitimi için hazırlanmıştır.
Afetlerde Psikolojik İlkyardım
Afetler fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, günlük yaşam ve eylemleri durduran veya kesintiye uğratan, toplumun kendi kaynaklarıyla çözüm üretmesini zorlaştıran doğal veya insan kaynaklı olaylardır. Yaşamı ve kişisel bütünlüğü tehdit eden diğer olağanüstü durumlarda olduğu gibi, deprem ve benzeri afetler nedeniyle de bireyler şiddet ve süreleri değişen psikolojik sıkıntı belirtileriyle karşılaşabilirler.
Bu tepkiler olağanüstü bir duruma verilen normal tepkilerdir ve zamanla şiddetleri azalır. Afetlerin birincil zararları can ve mal kayıpları olmakla birlikte, ilerleyen aşamada ortaya çıkacak fiziksel ve ruhsal hasarlar da son derece önemlidir. Sadece afeti doğrudan yaşayan insanlar değil, afetzedelerin aileleri ve yakın çevreleri, afetzedelere yardım eden kişiler ve yaşanan bu olaya medya yoluyla tanık olan bireyler de psikolojik sorunlarla yüz yüze gelebilir.
Bu kitabın amacı, sözü edilen kişilerin, konunun uzmanlarına yönlendirilmesinin henüz mümkün olmadığı aşamada gerçekleştirilecek psikososyal müdahale ve bunun en önemli adımlarından biri olan psikolojik ilkyardım konusunda bilgi vererek afetzedelere, afetlerde görevli yetkili kişilere ve gönüllülere afetlerin yarattığı psikolojik sıkıntı belirtileriyle nasıl baş edebilecekleri konusunda yol göstermektir. Bu bilgiler ışığında, deprem sonrası ilk 72 saatte bireylerin bu tür durumları en az zararla atlatmasının sağlanması hedeflenmektedir.
Eğitim Kurumları İçin Afet Acil Yardım Planlama Rehberi
Günümüzde doğal oluşumlara ek olarak teknolojik gelişmelere bağlı gerçekleşen afetler, tüm kurumlar ve toplumsal kesimler için olduğu gibi, eğitim ve öğretim kurumları için de risk oluşturmaktadır. Deprem, yangın, sel gibi afetlerde eğitim kurumlarında çalışanların ve öğrenim görenlerin de tehdit altında olduğu bir gerçektir.
Herhangi bir afet ve acil duruma karşı can ve mal güvenliğinin sağlanması dışında, eğitimin devam edebilmesi de büyük önem taşır. Bunun için de okullarda ve diğer eğitim kurumlarında büyük bir afete karşı hazırlık sağlanması için Afet Acil Yardım Planı hazırlanması, mevcut risklerin azaltılması, herhangi bir acil durum/afet halinde yetki ve sorumlulukların belirlenmesi ve destek kaynaklarının düzenlenmesi son derece önemlidir.
Bu kitap, eğitim kurumlarında afet acil yardım planlaması konusunda yapılması gereken çalışmalara ilişkin temel bilgileri ve örnekleri içermektedir.
Sanayi ve İşyerleri İçin Afet Acil Yardım Planlama Rehberi
Ülkemizde birçok şehir, başta deprem olmak üzere afetlerden kaynaklanan büyük risklerin tehdidi altındadır. Doğal, teknolojik ya da insani nedenlerle gerçekleşen afetler sonucunda büyük boyutlarda can kaybı ve maddi kayıp yaşanacağı, yaşam alanlarının önemli ölçüde zarar göreceği bilinmektedir. Mega kentler, binlerce kişinin çalıştığı dev sanayi tesisleri, petrokimya tesisleri ve kullanılan karmaşık teknolojiler, bu tesislerde çalışanlar ile yakın çevrede oturanlar için yüksek riskler taşımaktadır.
Toplumun bütün kesimleri, özellikle işletmeler afete dönüşebilecek bir depreme karşı gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Aksi takdirde büyük can kayıpları yaşanacak ve çok ağır ekonomik bedeller ödenecektir. İşyerleri depreme, yangına ve teknolojik kazalara karşı bütün önlemlerini almak durumundadır. Yaşanacak zararın asgariye indirilmesi için ise eylem planları doğru bir şekilde yapılmalıdır.
Bu kitap, sanayi ve iş yerlerinde can ve mal güvenliliğiyle birlikte hizmet ve iş sürekliliğinin sağlanabilmesi için afetlere hazırlıklı olunması, acil durum/afet halinde yetki ve sorumlulukların belirlenmesi ve destek kaynaklarının düzenlenmesi için temel bilgileri ve atılması gereken adımlara dair bilgileri içerir.
Afetlere ve acil durumlara hazırlık için atılacak bir adım, afet veya acil durum sonrasında işyerlerini kurtarabilecek güçtedir!
Sağlık Kuruluşları İçin Afet Acil Yardım Planlama Rehberi
Türkiye ekonomisinde ve sağlık sektöründe önemli bir yere sahip Marmara Bölgesi ve İstanbul’u etkileyebilecek olası bir depremin sonuçlarını tahmin etmek güç değildir. Bu durumda hastane ve benzeri sağlık kuruluşlarının, büyük bir afete dönüşme potansiyeli taşıyan depreme karşı gerekli tedbirleri alması gündeme gelir.
Bölge dışında oluşan bir dış afet sonrasında bir kargaşa yaşanması ve sağlık hizmetlerine olan ihtiyacın aniden artması nedeniyle, sağlık sisteminde yer alan tüm merkezlere hasta başvuruları olacaktır.
Bölgede oluşacak bir afet sonrasında ise hastane ve benzeri sağlık kuruluşları hem kendi yaralarını sarmak, hem de çevreden gelen taleplere cevap vermek zorunda kalacaktır. Diğer bir deyişle, afetlerde hastaneye başvuran hasta ve yaralıların teşhis ve tedavisinde başarılı olmak ve hastanede ortaya çıkabilecek sorunları en aza indirebilmek için her sağlık kuruluşunun özel olarak hazırlanmış yazılı bir Afet Acil Yardım Planı’nın bulunması gerekir.
Bu kitap, sağlık kuruluşlarımızda can ve mal güvenliliğiyle birlikte hizmet ve iş sürekliliğinin sağlanabilmesi için afetlere hazırlıklı olunması, acil durum/afet halinde yetki ve sorumlulukların belirlenmesi ve destek kaynaklarının düzenlenmesi için temel bilgileri ve atılması gereken adımlara dair örnekleri içerir. Diğer bir deyişle, bu kitabın amacı, afet sonrasında artacak sağlık hizmeti ve müdahale gereksinimine en iyi yanıtı verebilecek bir Afet Acil Yardım Planı’nın yapabilmesi için yol haritasını belirlemektir.
Olağandışı Durumlarda Yaşamı Sürdürme
Afet sonrasında hayatın idamesi için bazı özel önlemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu özel önlemler öncelikle afet koşullarında yaşamsal ihtiyaçları karşılamaya yönelik olmalıdır.
Afetten etkilenen kişiler normal yaşamlarından farklı olarak olağandışı koşullarda yaşamlarını sürdürmek zorunda kalabilir. Bu koşulların ne kadar süreceği öngörülemez. Bununla beraber deneyimler, gelişmiş ülkelerde dahi büyük ölçekli afetlerde mağdurların ilk 72 saat boyunca kendi kendilerine hayatlarını idame ettirebilmeleri gerektiğini göstermiştir.
Bu kitap insanların afetlerden sonra oluşan olağandışı koşullarda hayatlarını temel ihtiyaçları giderebilecek şekilde devam ettirebilmeleri için gerekli bilgileri içermektedir. Bu bilgiler ışığında olağandışı koşullarda su, gıda, sağlık, hijyen ve barınma gibi konularda bireyler ihtiyaçlarını kendi imkânlarıyla karşılayabileceklerdir.
Engelliler İçin Depremde İlk 72 Saat
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Başbakanlık Özürlüler İdaresi’nin (ÖZİDA) yaptığı araştırmada, süreğen hastalığı olanlarla birlikte ülkemizde 8,5 milyona yakın engelli bireyin olduğu bilinmektedir. Aileleriyle birlikte düşünüldüğünde yaklaşık 30 milyon kişi engellilik olgusundan etkilenmektedir.
Engellilerin ve onların yakın çevrelerinin depreme hazırlık için atacakları adımlar çok önemlidir. Bu nedenle, sadece engelli bireyler değil, onların aileleri, yakınları ve arkadaşları ile hizmet aldıkları kurum ve kuruluşlarda çalışanlar da depreme hazırlık konusunda bilgi sahibi olmalıdır.
Afet ve acil durumlarda altın saatler dediğimiz ilk 72 saatte bazı yardımların bize ulaşması mümkün olmayabilir. Bu süreci en az kayıpla atlatabilmek herkesin hazırlıklı olmasıyla olanaklıdır.
Bu kitapta, depreme hazırlık için tüm engelli gruplarına yönelik genel bilgiler ile her bir engelli grubu için özel olarak hazırlanmış temel bilgiler yer almaktadır.